(Cadn.com.vn) - Mối quan hệ giữa Israel và đồng minh thân cận nhất - Mỹ - đang bước vào thời kỳ hỗn loạn nhất.

Giới phân tích cho rằng, một phần là do mâu thuẫn giữa Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Tổng thống Mỹ Barack Obama. Mối quan hệ khó khăn giữa hai nhà lãnh đạo hầu như không được cải thiện bởi những quyết định của ông Netanyahu. Gần đây, ông Netanyahu chấp nhận lời mời từ giới lãnh đạo đảng Cộng hòa và có bài phát biểu gây nhiều sóng gió trước Quốc hội Mỹ. Ông Netanyahu lợi dụng cơ hội này để vận động chống lại thỏa thuận hạt nhân mà ông Obama đang tìm cách đàm phán với Tehran.

Ngoài ra, tiến trình hòa bình đang hấp hối giữa Israel và Palestine cũng là nguyên nhân khiến 2 nước xích mích. Hồi đầu tháng này, Tổng thống Obama có cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình 2 của Israel. Đó là  cơ hội để ông nói chuyện trực tiếp với người dân Israel, cố gắng thuyết phục họ về sự ủng hộ của ông đối với nhà nước Do Thái. Nhưng ông cũng đưa ra lời cảnh báo thái quá. Ông lập luận, nếu “nguyên trạng” hiện tại giữa Israel và Palestine không được giải quyết, sự thất vọng của người Palestine sẽ buộc Tel Aviv phải lựa chọn “về bản chất nhà nước Israel”. Ông cho biết, Israel có nguy cơ mất đi “giá trị cốt lõi” của nó.

Và ông còn cảnh báo sâu hơn về những hậu quả ngoại giao trước mắt. Ông Obama cho biết, nếu không có tiến bộ trong việc hướng đến hòa bình, điều này sẽ tác động đến “phương pháp Mỹ bảo vệ Israel trên trường quốc tế xung quanh vấn đề Palestine”. Sau đó, ông cảnh cáo, Mỹ có thể không nhất thiết phải cản trở nỗ lực của Châu Âu đưa nghị quyết về vấn đề Palestine ra HĐBA LHQ.

Nguyên nhân sâu xa

Tại sao quan hệ giữa hai đồng minh trở nên xấu đi? Ông Aaron David Miller, một nhà đàm phán của Mỹ về Trung Đông kỳ cựu, cho rằng, bài phát biểu của ông Netanyahu trước Quốc hội Mỹ đã “tạo ra một sự rạn nứt”.

Giáo sư Shai Feldman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông, tại Đại học Brandeis, gọi chính sách của Mỹ đối với Israel là “chứng tâm thần phân liệt”. Theo ông, sự hỗ trợ quân sự liên tục và đáng kể đối với Israel, bất chấp những bất đồng sâu sắc giữa hai nhà lãnh đạo, xuất phát từ sự khác nhau giữa Tổng thống Obama và Thủ tướng Netanyahu về sự hiểu biết và quan điểm về các lợi ích tốt nhất của Israel.

Điều quan trọng nhất là Israel, đến một mức độ nào đó, trở thành vấn đề chính trị quan trọng bên trong Washington. Giáo sư Feldman cho biết: “Sự tương phản sắc nét giữa các mối quan hệ căng thẳng giữa ông Netanyahu và Obama và mối quan hệ chặt chẽ giữa Thủ tướng Israel với lãnh đạo đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ góp phần làm cho Israel, lần đầu tiên trở thành mối nguy hiểm cho tương lai của mối quan hệ đặc biệt Mỹ - Israel”.

Quan hệ Israel - Mỹ gần đây không mấy tốt đẹp. Ảnh: BBC

Con đường gập ghềnh phía trước

Người ta cho rằng, ông Netanyahu và ông Obama hiện giờ đang tìm kiếm một cuộc nghỉ giải lao trong “cuộc chiến Barack-Bibi”, không chỉ bởi sự tập trung của Tổng thống Mỹ đối với thỏa thuận hạt nhân mới nổi với Iran.

Tuy nhiên, ông cho biết, vẫn là con đường nhiều gập ghềnh hơn ở phía trước. “Tôi nghĩ, chính quyền ông Obama sẽ làm điều gì đó. Cả Ngoại trưởng Kerry và tổng thống đều muốn để lại một cái gì đó đằng sau. Đó là lý do tại sao trong 20 tháng tiếp theo, mối quan hệ Obama- Netanyahu có thể sẽ rất khó khăn”, ông Miller nói. Tuy nhiên, ông Miller không nghi ngờ về tính chất vĩnh cửu của mối quan hệ an ninh giữa Israel và Mỹ. “Tôi nghĩ rằng an ninh Mỹ - Israel luôn an toàn. Mối quan hệ Mỹ - Israel thực sự là quá lớn nên không thể sụp đổ. Tổng thống Mỹ kế tiếp có khả năng cải thiện tình hình, mối quan hệ Mỹ - Israel sẽ bước vào một giai đoạn mới”

Ông Goldberg cũng đồng ý, nền tảng của mối quan hệ Mỹ - Israel vẫn ổn định. “Các tranh chấp về vấn đề chính sách ngoại giao không thể chạm đến các mối quan hệ sâu sắc hơn như tình báo và quốc phòng, công nghệ, tài chính, giao lưu văn hóa và nhiều hơn nữa”, ông nói. Nhưng “nếu Israel tiếp tục theo đuổi một chính sách ở Bờ Tây khiến nó xung đột với các phần còn lại của thế giới, cuối cùng Mỹ có thể sẽ không thể cùng với với Israel chống lại thế giới”.

An Bình
(Theo BBC)